Economie is geen exacte wetenschap zoals wiskunde of scheikunde. Het behoort tot het domein van de menswetenschappen: economisch onderzoek gebeurt op basis van een empirische methodologie die psychologische ervaring omvat. Ons economisch denken wordt dus door psychologie beïnvloed: 100% positivistische logica is niet mogelijk.
The investor’s chief problem – and even his worst enemy – is likely to be himself.
– Benjamin Graham
Dit geldt dus ook voor beleggingstheorie. Er zijn al duizenden boeken over beleggen geschreven, maar geen enkel bevat de magische formule. Hoogstens kan een objectieve beleggingsmethodologie zich baseren op boekhoudkundige cijfers, maar zelfs de meest uitgebreide analyse van geauditeerde cijfers biedt geen garantie op succes. Eventueel werkt zo’n cijfermethode nog wel voor cash-flow projecties op kortere termijn en heeft ze dus absoluut haar nut voor de bepaling van de kredietwaardigheid op diezelfde korte termijn. Maar om het toekomstig verloop van de aandelenkoers in te schatten bestaat geen sluitende kwantitatieve methode. Anders zou die al bekend zijn.
Economen zijn zich bewust van hun menselijke tekortkomingen. Ze hebben onder de noemer ‘behavioural finance’ al veel onderzoek verricht naar hun gedragspsychologische afwijkingen. Die laatste term is de letterlijke vertaling van ‘behavioural biases’ en klinkt pejoratief. Nochtans beschrijft het een heel normaal menselijk fenomeen. De term ‘intuïtieve vooroordelen’ klinkt wat vlotter.
Het is zaak om je hiervan bewust te zijn, en mocht dat niet het geval zijn, dan acht S(n)-trackers het als één van zijn belangrijkste punten van toegevoegde waarde om u daarin bij te staan.
‘Behavioural biases’ zijn irrationele beslissingen die tgv angst, hebzucht, paniek of een andere emotie een nadelige impact hebben op uw rendement.
De emotionele kwab in ons brein is ouder dan de logische. Informatie bereikt de emotionele kwab eerst en zorgt steevast voor een veilige behoudsgezinde reactie. Dit dateert nog van 150.000 jaar geleden toen we in een steppe rondwaarden en ons leven door fauna en flora werd bedreigd. De emotionele kwab baseert zich dus op vertrouwdheid, gelijkaardigheid, proximiteit en reageert bliksemsnel maar is niet accuraat. Pas nadien kan de logische kwab aan het werk die een meer tijdrovende deductieve logische inspanning vergt. In een normaal beursklimaat beaamt elkeen dat je aandelen moet kopen “als de kanonnen bulderen”, maar slechts een héél kleine minderheid voegt de daad bij het woord.
We stippende volgende ‘biases’ aan als de meest voorkomende, maar de lijst is niet exhaustief:
• Loss aversion bias: Wanneer iemand cash dient vrij te maken in zijn effectenportefeuille, dan neigt de niet-gesofisticeerde belegger ernaar om de beste aandelen te verkopen en de slechte bij te houden. Het negatief psychologisch effect van een verlies is nl. groter dan het positief effect van winst. Maar vanuit een strategisch beleggersoogpunt is het beter om de goede aandelen te behouden en de slechte te verkopen. Zonder volstrekt zeker te zijn, is het immers rationeel juister om te veronderstellen dat goede bedrijven goed blijven presteren, en dat de slechte bedrijven ondermaats blijven.
• Anchoring bias: beleggers blijven vasthouden aan een oordeel dat ze vroeg in hun analyse hebben gevormd en wijken er niet meer van af. Dat oordeel vormt als het ware een anker waar ze hun latere inzichten aan vastknopen. Er bestaat ook een numerieke variant: aandelenkoersen die een recordhoogte bereiken of een andere optische drempel overschrijden, lijken minder aantrekkelijk dan aandelen die beneden die recordkoers of drempel noteren.
• Recency bias: vers nieuws heeft meer impact dan bestaande -maar fundamenteel meer belangrijke- informatie. Dit hebben we meegemaakt in het najaar van 2023. Ook al was de inflatie sinds juni 2022 fluks gedaald van 9,1% tot 3% in juni 2023, toch rees er twijfel over het behalen van de 2% doelstelling omdat de inflatie in augustus en september terug toenam tot 3.7%. Ondanks de grote en langdurige inflatiedaling vooraf, de gezonde conjunctuur en de lage werkloosheid, regende het artikels over ‘hard landing’ en dus een nakende recessie. Het heeft tot november geduurd tot de kalmte terugkeerde, met een stevige beursrally tot gevolg.
• Outcome bias: een goede beslissing hangt niet af van de uitkomst op korte termijn. Het is niet omdat u met enig geluk een winstgevende belegging in bvb. bitcoin heeft verricht gedaan dat dit een goede belegging is.
• Cognitive dissonance bias: beleggers houden vast aan hun originele analyse en wijzigen hun mening niet ondanks de kennis van nieuwe feiten -die de originele analyse tegenspreken.
• Self-attribution bias: succes is toe te schrijven aan u zelf; tegenslagen zijn te wijten aan externe factoren.
S(n)-trackers wenst u en degenen die u dierbaar zijn alvast een gelukkig, gezond en voorspoedig 2024! En behoed u voor intuïtieve vooroordelen!